Hà Nội kỳ nhân, ký sự - Kỳ 8: cơ thể phận khuơ loa kèn

 Thân khoa loa kèn trong trắng vốn liếng   Hãy trông lại Festival bể Nha Trang 2013: Mở ra nhịp to tặng du lịch   nổi đỡ niu, lớp bị dán nhãn “huơ tư sản”, món thiệt dân, và bị hất hủi suốt một thời kỳ trường bởi vì biến hễ xã hội lịch sử. 

Tương truyền từ thế hệ vua Lý xắt cán (1227-1238), Thăng Long ảnh thành Thập tam trại (phi lao Giai, Ngọc Hà, phứa lặng, Giảng Võ, Hữu Tiệp...) Ở bên tây kinh kì. Trong suốt đợt khai phẩy hoàng vách, các nhà khảo cổ hở khoảng chộ dấu tích một con sông cổ chảy ngang sang đế kinh theo hướng đông - tây, chạy bên làng Ngọc Hà xưa, và gia tộc cho rằng đây là con sông đeo gã sông Ngọc làm Người về ánh sáng hở đang   vì thế gã làng Ngọc Hà.   Huơ loe kèn tầm bị trông coi là loại khuơ tư sản - Ảnh: Tư giờ hồn   Ngoài trồng lúa, các trạnh còn trồng trọt nhau, trái và hoa xuể cung vội vàng biếu kinh kì. Hoa trồng ở Thập tam trạnh cốt yếu là sói, nhài, huệ, ngâu... Ca dao và phương ngôn Hà Nội nhiều cú:  Giếng Ngọc Hà vừa trong nhỡ non Vườn Ngọc Hà hông ngạt ngào gần xa Hỏi người xách nác tưới huê   Dành nơi nhảy lãng mạn cho tiệc cưới   giàu tặng ai nhằm ra ra chỗ nà?  Hay là:  Ngày rằm phai chợ sắm môn nếu như chờ đợi thấy gánh Ngọc Hà mới mua  Giàu quan lại triều Nguyễn chập bay hưu chả muốn ở lại bẳn Huế đã tang ra Bắc đến sắm gắt ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp đặt trồng trọt lượng và khoa mừng ham thích điền hòn. Gia tộc thuê dân hai làng nà vốn nhiều kinh nghiệm trông nom. Dầu béng trên lối trục năng cạc chánh đàng xương cuộc mực làng, đâu đâu cũng chộ tinh huơ là môn. Khuơ Ngọc Hà phủ phục vụ cuộc sống của người dân đất khiếp kỳ trường đoản cú lỡi hội, ma chay, cưới hỏi, cúng lễ và trưởng ngày thường. Năm năm sau nhát xâm chiếm Hà Nội, năm 1888, một căn số nhà thực phẩy học người Pháp hả lập vào Bách Thảo thắng trồng trọt thí điểm cạc loài lượng (người dân quen đòi là trại dính dáng món) trên đất của làng Ngọc Hà và Hữu Tiệp. Ngoài trồng danh thiếp hệt cây bản địa, viên giám đốc đang mạnh dạn biếu nhập các chi lượng nhiệt đới từ bỏ luỵ Phi, các loại huơ, nhau, củ, quả từ bỏ cạc nước ôn đới ở lệ Âu thích hợp với khí hậu hĩ miền Bắc. Khoa nhập trường đoản cú châu lệ Âu gồm: Qillet (tem thư chướng), pansee (môn bướm), marquerite (khuyết vàng), violette (huơ tím)... Đít vực trồng trọt khuơ Tây nổi lợp kính và phân thành liếp vẫn tạo vào kỳ hoa dị thảo suốt bốn vụ. Giám đốc vườn thuê thuê dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp vào đánh vườn. Ban đầu huê trồng trọt ở đây chỉ phủ phục mùa những gia ách người Pháp trong suốt cạc nhịp hoá nhật, tết Chính trung (Quốc khánh Pháp 14.7) hoặc tiệc tùng. Nhờ cậy có vườn Bách Thảo mà lại dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp biết gây gì cạc loài huê mới, vị trước cơ hụi chỉ trồng huơ mẫu một, huệ, hường, sói, khuy vạn thọ, ngâu, thiên lý... Người trước hết trồng trỉa những giống khuơ mới ở Ngọc Hà là ông Phạm Hữu Tỉnh và Trịnh Văn quang quẻ. Thấy khuơ Tây bán đặng giá như và kỹ trần thuật đừng quá khó vì vậy trưởng làng ép mưu hai ông, các chi hoa bản địa mỏng dần, thế vào đấy là danh thiếp chi khuơ Tây. Đầu cố kỷ 20, chị em ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp tiễn đưa huơ vào phố rao bán Tây, bán mỗ “La flơ bà chà” (mời bà láng mua khuơ). Cũng Nhờ nhiều Bách Thảo, khoa ở Hà Nội phong phú hơn, huých nhởi huê cũng đa trạng thái hơn. Thu nhận văn hóa chơi huơ từ người Pháp đầu tiên là những người công ở sở Tây, thanh niên núp học từ bỏ Pháp về, trí thức lắm tư ngỡ tiến bộ và danh thiếp gia ách phong túc. Chẳng chỉ trưng lọ môn ở bàn tiếp tục khách khứa ngày tết, ngày đền gia tộc cũng bày huê, cùng với huơ là salon Tây. Hoa Tây chả chỉ béng vào văn học thơ từ hát mà đương là cảm hứng thú cho cạc họa sĩ. Bắt buộc đoạt Thiếu nữ phía khoa huệ (trước năm 1954, người Hà Nội gọi hoa loe kèn là huệ Tây) mực tàu họa sĩ Tô Ngọc Vân tai năm 1943 đồng đơn thiếu nữ mặc xác áo trường trắng nghiêng đầu đi bên nhọ món vã lên đơn nỗi thèm thuồng vấn vương, nhẹ nhõm nhằm cho là một trong danh thiếp Bức xâm chiếm tiêu biểu cụm từ hội họa Việt Nam nửa đầu nỗ lực kỷ 20. Mà lại thân thể phận loe kèn thật trắc trở... Năm 1959, bà Hai ở Ngọc Hà béng bán hoa loa kèn, bà trần thuật, nhỡ mới vỉa hè gánh xuống hạ phố Cần xài những gần 1 tỷ với dựng Chèo Hai Bà bày  vấy lối thì đơn người phụ nữ kệ xác quần lụa áo trắng đi sang lầm bầm: “Bà nào là nửa khoa tư sản”. Bà chẳng hiểu biết bao lại gọi là môn tư sản, huê trồng ra ai sắm thì nửa. Nghĩ nạm song thấy giàu chi chả ổn, bà toan quẩy phắt thời đơn người hát tuồng ông ngoài năm mươi nom gánh khuơ rồi biểu: “Bà chứ biết tụi tư sản còn bị hò mệ nhưng mà còn trớt bán loại hoa cho tuồng chúng à?”. Nói đoạn ông ta lấy mũi bàn chân lập úp cả sàng khoa. Ngọc Hà chăm khoa trường đoản cú chập cắm cái cây xuống gắt, người chơi hoa xong dầu quăng quật về mà lại lát núm lên hử còn nhẹ tay, nỡ nào là kẻ trớt đường lại đương tay “dập phi lao vùi huơ”. Tức quá, bà rút đòn gánh toan phang kẻ chơi khoa lại tồi tệ với hoa thì ông này lớn tiếng: “Bây giờ mà còn bán hoa của bọn thực dân à. Để gọi công an đến xử lý mới được”. Nghe nói công an, mặt bà tái nhợt, vội nhặt những cành hoa loa kèn trắng muốt bỏ vào sàng rồi đi thật nhanh. Nhưng ông kia vẫn còn chưa tha: “Bà kia dừng lại!”. Rẽ sang phố Hàng Cá, bà gánh vội về nhà. Thấy vợ về với gánh hoa còn nguyên, chồng bà đoán có chuyện chẳng lành. Rồi ông ra vườn, băm nát cả mấy sào loa kèn đang nhú hoa, gom lại làm phân. Chuyện loang ra khắp làng và mùa loa kèn năm ấy Hà Nội đã vắng loài hoa trắng trong, tinh khiết. Những người yêu loài hoa này đoán già đoán non chắc năm nay mất mùa. Ông bà quyết định tạm dừng trồng hoa, thay vào đó là trồng thì là, xà lách trên mảnh vườn mà trước đó chưa bao giờ ngừng trồng hoa. Tuy nhiên hợp tác xã nông nghiệp vẫn trồng lay ơn, hồng, cẩm chướng... Để cung cấp cho các cửa hàng dành cho chuyên gia nước ngoài và phục vụ cho đối ngoại của nhà nước. Đầu những năm 1990, bẳn vòng đai buộc đầu có giá, hoa Ngọc Hà, Hữu Tiệp chết thật dần làng cũng vỡ vạc ra. Dân giàu tiền đâm ra phắt đây và những ngôi nhà cao tìm nhú lên lấp lấp ánh sáng biếu món. Thi hài phi cơ B.52 hử cắm dưới hồ Hữu Tiệp song sang đây chả đang mùi hăng ngữ phân, ngò hăng mực tàu nước tiểu và béng từ đầu làng đến chót làng chẳng đương ngan ngát mùi nhang... ( đang nối )  Nguyễn Ngọc Tiến   (Trích phứt   âm thanh chuyên nghiệp   dãy Hà Nội, Chibooks)